Cesja wierzytelności trudnych nie podlega VAT
W dziedzinie odszkodowań z tytułu ubezpieczeń majątkowych powszechne stało się zawieranie umów cesji wierzytelności. Poszkodowani masowo zbywają swoje prawa do pełnego odszkodowania na rzecz podmiotów zawodowo trudniących się skupowaniem wierzytelności poniżej ich wartości nominalnej. W takiej sytuacji działalność takich firm nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT - wyjaśnił WSA w Poznaniu w wyroku z 6 marca 2019 r. W dniu 21 czerwca 2023 r. NSA utrzymał w mocy powyższy wyrok.
Z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej zwróciła się do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej przedsiębiorczyni, która zamierzała rozpocząć działalność gospodarczą w zakresie nabywania wierzytelności dotyczących roszczeń odszkodowawczych. Wymagalne już wierzytelności miały być nabywane w drodze umowy sprzedaży po cenie niższej od wartości nominalnej tych wierzytelności. Cena miała być dodatkowo uzależniona od poziomu ryzyka oraz ewentualnych kosztów odzyskania odszkodowań od ubezpieczycieli. Cesje miały mieć charakter definitywny, czyli poszkodowani traciliby prawo do dysponowania wierzytelnością, a wnioskodawczyni miała dochodzić odszkodowań od zakładów ubezpieczeń we własnym imieniu i na własną rzecz.
Niekorzystna interpretacja organu podatkowego
W indywidualnej interpretacji Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności i ryzyka jego nieściągnięcia. Zbywcy zostaje zaoszczędzone ryzyko i koszty posiadania takich wierzytelności, zostaje on "wyręczony" w czynnościach podejmowanych w celach dochodzenia długu. Zbywca nie musi podejmować żadnych działań zmierzających do zaspokojenia swoich należności od dłużnika. Usługa ta podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie. Odpłatność natomiast wynika z różnicy między ceną zakupu wierzytelności, a ich wartością nominalną. Wyegzekwowanie wierzytelności w pełnej wysokości, czyli ponad cenę ich nabycia, stanowić będzie dla wnioskodawczyni wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług.
Wzór zawiadomienia o cesji wierzytelności
Pobierz fillup - przygotuj i wyślij JPK_V7M lub JPK_V7K tak łatwo, jak e‑maila!
W JPKomacie fillup kompleksowo pomożemy Ci w całym procesie - od wystawienia faktury JPK w fillup, przez import do arkusza sprzedaży, weryfikację i wysyłkę online plików JPK_VAT do urzędu skarbowego. Przygotuj i wyślij nowe pliki JPK ewidencji VAT: JPK_V7M i JPK_V7K . Program fillup daje także możliwość konwersji z starego pliku JPK_VAT na plik JPK_V7M lub JPK_V7K.
Pobierz program fillup na komputer i sprawdź »
Kiedy wierzytelności można uznać za trudne?
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zwrócił uwagę na związanie organu interpretacyjnego treścią wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Oznacza to, że w jednoinstancyjnym postępowaniu interpretacyjnym organ bazuje wyłącznie na takim opisie stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego, jakie przedstawi zainteresowany. Tymczasem przedsiębiorczyni wyraźnie wskazała we wniosku, iż nabywać będzie na własne ryzyko po cenie niższej od wartości nominalnej tzw. wierzytelności "trudne", czyli wymagalne, lecz o wątpliwej perspektywie spłaty.
Powyższy wyrok oznacza, że sądy administracyjne podtrzymują linię orzeczniczą zaprezentowaną przez Naczelny Sąd Administracyjny we wcześniejszym wyroku wydanym w składzie 7 sędziów dnia 19 marca 2012 r. w sprawie I FPS 5/11, wskazując że transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa, ze względu na fakt, że w takim przypadku nie mamy do czynienia ze zobowiązaniem się przez usługodawcy do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie.
Stanowisko polskich sądów administracyjnych jest spójne z poglądami prezentowanymi przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. TSUE w swoich wyrokach niejednokrotnie zwracał uwagę, że zgodnie z prawem unijnym podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży. Wartość ta jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników (np. sprawa nr C-93/10 z dnia 27 października 2011 r.).
Końcowo nadmienić należy, że to wnioskodawczynię obciążać będzie ryzyko związane ze sposobem, w jakim przedstawiła stan faktyczny sprawy. Ochrona wydanej na podstawie przedstawionego stanu faktycznego sprawy interpretacji będzie niewątpliwie istotnie ograniczona, znajdując zastosowanie jedynie do wierzytelności, którym można rzeczywiście przypisać cechę wierzytelności trudnych. Podobnie stanowisko sądów administracyjnych dotyczy jedynie wierzytelności, jakim można przypisać cechę wierzytelności trudnych.
Podstawa: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 6 marca 2019 r., sygn. akt: I SA/Po 990/18 utrzymany w mocy wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 czerwca 2023 r., sygn. akt I FSK 1168/19
Deklaracja VAT i część deklaracyjna JPK_V7 - obowiązek podatkowy
Brak opodatkowania cesji wierzytelności podatkiem VAT pozostawia drogę otwartą do opodatkowania umowy sprzedaży wierzytelności podatkiem od czynności cywilnoprawnych.