Jak opodatkowana jest umowa barterowa?

Umowy barterowe, popularne w branży marketingowej oraz na rynku walut wirtualnych, polegają na wymianie usług lub towarów bez bezpośredniego przepływu pieniędzy. Tego rodzaju umowy są przykładowo stosowane we współpracy między influencerami a agencjami marketingowymi – influencer otrzymuje produkty lub usługi w zamian za promocję, recenzję lub innego rodzaju działania marketingowe. Również transakcje na rynku walut wirtualnych przybierają postać wymiany barterowej. Poniżej wyjaśniamy, w jaki sposób takie rozwiązania są opodatkowane.

Umowa barterowa to transakcja, w której następuje wymiana usług lub towarów bez przepływu gotówki, czyli w jednym z czterech wariantów: towar za towar, usługa za usługę, towar za usługę, usługa za towar. Każda ze stron umowy barterowej dostarcza towar lub usługę w zamian za inny towar lub usługę o ekwiwalentnej wartości. Barter jest pojęciem szerszym niż umowa zamiany uregulowana w Kodeksie cywilnym, bowiem ta druga dotyczy wyłącznie wymiany rzeczy (ruchomości bądź nieruchomości). Przykładowo więc w ramach współpracy barterowej influencer może promować produkt na swoich kanałach social media, a w zamian otrzymywać od agencji marketingowej sprzęt elektroniczny lub vouchery na usługi.

Przenieś swoje biuro rachunkowe na wyższy poziom z aplikacją fillup k24
Efektywnie komunikuj się z Klientami, sprawnie zarządzaj dokumentami księgowymi i eksportuj efekty pracy do programów księgowych. Dzięki fillup k24, Twoje biuro stanie się bardziej zorganizowane, a obsługa klientów jeszcze sprawniejsza.
Nie zwlekaj, zaproś klientów do współpracy już dziś »

Współpraca barterowa z influencerami

W świetle prawa podatkowego umowa barterowa jest traktowana jako zdarzenie gospodarcze, które podlega opodatkowaniu. Obie strony transakcji muszą:

1. wycenić świadczenie – wartość dostarczonego towaru lub usługi musi być wyceniona, aby można było ustalić podstawę opodatkowania,
2. rozliczyć VAT – każda strona transakcji, jeśli jest podatnikiem VAT, musi wystawić fakturę na wartość świadczenia. Podatek VAT oblicza się od wartości rynkowej świadczenia, niezależnie od tego, że nie ma rzeczywistego przepływu gotówki,
3. uwzględnić przychód rozliczając się z podatku dochodowego PIT lub CIT.

Przykład
Influencer otrzymuje od agencji marketingowej produkt o wartości 3000 PLN w zamian za publikację posta promocyjnego. W tej sytuacji obie strony muszą wystawić fakturę na wartość rynkową świadczenia, tj. 3000 PLN plus VAT, oraz uwzględnić tę kwotę jako przychód w swoich rozliczeniach podatkowych*.

* Niewykluczone, że influencer może potraktować koszty związane z promocją (np. przygotowanie sesji zdjęciowej) jako koszty uzyskania przychodu, co zmniejszy jego podstawę opodatkowania w podatku dochodowym.

Opodatkowanie umów barterowych z wykorzystaniem walut wirtualnych

Kwestia rozliczeń barterowych obejmuje również sytuacje, w których płatności są realizowane w walutach wirtualnych, takich jak np. kryptowaluty. Waluta wirtualna jest to cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest ani prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej ani międzynarodową jednostką rozrachunkową ani pieniądzem elektronicznym ani instrumentem finansowym ani wekslem czy czekiem. Zatem waluty wirtualne nie są uznawane za prawny środek płatniczy, tylko za aktywa niematerialne, co wprowadza dodatkowe zobowiązania na gruncie prawa podatkowego, do których należą:

1. Wycena w PLN – wartość świadczenia należy przeliczyć na złotówki według kursu średniego z dnia poprzedzającego dzień transakcji (choć czasem organy administracji skarbowej stają na stanowisku, iż wycena ma nastąpić na dzień otrzymania kryptowaluty). Kurs ten można sprawdzić na popularnych giełdach kryptowalutowych,
2. Wystawienie faktury VAT – transakcje oparte na walutach wirtualnych również wymagają wystawienia faktury, a wartość rynkowa świadczenia (w PLN) jest podstawą opodatkowania,
3. Rozliczenie podatku dochodowego – jeśli otrzymano w ramach barteru kryptowalutę, jej wartość przeliczona na PLN staje się podstawą opodatkowania w PIT lub CIT.

Barter w indywidualnych interpretacjach podatkowych

Poniżej znajduje się analiza stanowisk administracji skarbowej na podstawie przykładowych indywidualnych interpretacji podatkowych co do konsekwencji podatkowych zawieranych umów barterowych z wykorzystaniem walut wirtualnych oraz w kontekście działalności influencerów oraz sportowców:

1. pismo DKIS z dnia 30 października 2023 r. sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.605.2023.1.KD odnosi się do kwestii wynagrodzenia w formie kryptowalut, traktowanego jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. Zgodnie z interpretacją wynagrodzenie w kryptowalutach należy przeliczyć na walutę tradycyjną, co stanowi podstawę opodatkowania zgodnie z zasadami obowiązującymi dla działalności gospodarczej. Przy przeliczeniu należy stosować średni kurs rynkowy z dnia poprzedzającego dzień uzyskania przychodu;
2. pismo DKIS z dnia 30 października 2023 r., sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.606.2023.1.KD również koncentruje się na wynagrodzeniu w kryptowalutach w kontekście działalności usługowej. Organ podatkowy stwierdza, że przychód uzyskany w formie kryptowalut jest przychodem z działalności gospodarczej i musi być przeliczony na złote polskie na dzień poprzedzający dzień transakcji. Ustalono, że do wyceny przychodów w kryptowalutach konieczne jest stosowanie kursu waluty tradycyjnej, co wyznacza podstawę opodatkowania;
3. w piśmie DKIS z dnia 1 marca 2023 r., sygn. 0111-KDIB3-2.4012.11.2023.2.MGO (dotyczącym przekazywania obuwia w zamian za usługę reklamową) organ potwierdza, że wymiana towarów na świadczenie reklamowe (np. poprzez social media) przez influencerów, może podlegać opodatkowaniu VAT z uwagi na wzajemną ekwiwalentność świadczeń. Przekazanie towaru do influencerów w celu uzyskania usługi reklamowej nie stanowi darowizny, gdyż świadczenia te mają charakter odpłatny. Tym samym istnieje obowiązek rozliczenia VAT zarówno od przekazanego towaru, jak i od uzyskanej usługi reklamowej;
4. pismo DKIS z dnia 26 lipca 2024 r., sygn. 0114-KDIP4-3.4012.291.2024.3.KM odnosi się do sytuacji, w której tokeny (np. kupony ewidencjonowane na blockchainie) traktowane są jako e-pieniądz. Organ podatkowy wskazał, że jeśli wynagrodzenie ma postać kuponów z opcją zamiany na towary lub usługi, mogą one stanowić formę wynagrodzenia i podlegać opodatkowaniu w zakresie VAT. Tokeny traktowane jako alternatywny środek płatniczy, nie są bonem na cele VAT, co oznacza inne podejście w zakresie ewidencjonowania transakcji i opodatkowania;
5. pismo DKIS z 30 października 2023 r., sygn. 0115-KDIT1.4011.633.2023.1.JG rozstrzyga, że kryptowaluty uzyskane jako wynagrodzenie za świadczone usługi stanowią przychód z działalności gospodarczej. Podatnik prowadzący działalność gospodarczą musi wycenić wartość kryptowaluty w dniu jej otrzymania, przeliczając ją na PLN po kursie rynkowym. Wartość rynkowa stanowi podstawę opodatkowania, a przychód należy wykazać zgodnie z zasadami PIT lub – w przypadku wyboru ryczałtu – opodatkować ryczałtem zgodnie z wybraną stawką​;
6. pismo DKIS z 7 listopada 2022 r., sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.681.2022.2.MAP wskazuje na możliwość zaliczenia wydatków związanych z realizacją umowy barterowej do kosztów uzyskania przychodu pod warunkiem, że wydatki te mają bezpośredni związek z działalnością gospodarczą. W przypadku sportowca, który w zamian za usługi reklamowe otrzymuje produkty (w szczególności sprzęt sportowy) lub usługi związane ze sportem, koszty te mogą być rozpoznane, jeśli mają charakter uzasadniony ekonomicznie, czyli wiążą się bezpośrednio z jego działalnością reklamową i sportową​;
7. w piśmie DKIS z 16 października 2024 r., sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.523.2024.2.MG podkreślono, że transakcje barterowe podlegają opodatkowaniu VAT, ponieważ traktowane są jako odpłatne świadczenie usług lub dostawa towarów. Nawet jeśli nie występuje wymiana gotówki, podatek VAT należy rozliczyć na podstawie wartości rynkowej świadczenia. Ma to zastosowanie do każdej strony transakcji, która musi wystawić fakturę VAT na równowartość świadczenia otrzymanego w barterze. W przypadku zamiany nieruchomości VAT jest naliczany na zasadach ogólnych, przy czym podatek obejmuje wartość wymienianych działek​.